საერთაშორისო სარეიტინგო სააგენტო Fitch-ის ახალი შეფასების თანახმად, საქართველოს პერსპექტივა გაუარესებულია.
Fitch-მა ქვეყნის სუვერენული საკრედიტო რეიტინგი კვლავ “BB” დონეზე დაადასტურა, ხოლო პერსპექტივა “სტაბილურიდან” “ნეგატიურამდე” შეამცირა(ივნისში, წინა შეფასებისას, Fitch-მა პერსპექტივა “პოზიტიურიდან” “სტაბილურამდე” შეამცირა).
შეფასების გაუარესების ერთ-ერთ ძირითად ფაქტორად დასახელდა მკვეთრად გაზრდილი პოლიტიკური რისკი.
სარეიტინგო სააგენტო გადაწყვეტილების საფუძვლად ასახელებს შემდეგ ფაქტორებს:
მკვეთრად გაზრდილი პოლიტიკური რისკი:
Fitch-ის აზრით, ოქტომბრის სადავო საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, პოლიტიკური და სოციალური პოლარიზაცია მნიშვნელოვნად გაიზარდა. ოპოზიცია და დასავლური ქვეყნების ჯერჯერობით არ აღიარებენ არჩევნების შედეგებს. ასევე, საკამათოა საპრეზიდენტო არჩევნების სისტემაში ცვლილებები (რომელიც 14 დეკემბერს გაიმართება), მოქმედი პრეზიდენტი უარს ამბობს თანამდებობის დატოვებაზე.
Fitch-ის აზრით, პოლიტიკური რისკები, სავარაუდოდ, დარჩება ძალიან მაღალი, რაც გამოიხატება ფართო პროტესტითა და სამართლებრივი გამოწვევებით. გაჭიანურებულმა პოლიტიკურმა კრიზისმა შეიძლება შეარყიოს ინსტიტუციური ჩარჩო და გავლენა მოახდინოს ინვესტორებისა და შიდა ნდობაზე, მოახდინოს ზეწოლა გარე ლიკვიდობასა და გაცვლით კურსზე. საჯარო ინსტიტუტებისადმი ნდობის შესუსტებასთან ერთად, ეს, სავარაუდოდ, უარყოფითად იმოქმედებს საქართველოს მმართველობის მაჩვენებლებზე.
ურთიერთობა გარე მხარეებთან:
არჩევნების შემდეგ, საქართველოს მთავრობის მიერ ევროკავშირთან გაწევრიანების დიალოგის 2028 წლამდე გადადებამ გააძლიერა პროტესტი, იმ პირობებში, რომ მოსახლეობის დაახლოებით 85% ემხრობა ევროკავშირში გაწევრიანებას და მთავრობა კონსტიტუციით ვალდებულია, მიჰყვეს ამ გზას.
სიტუაციის ესკალაციის შემთხვევაში, ურთიერთობები დასავლურ ქვეყნებთან შეიძლება კიდევ უფრო დაიძაბოს, რაც ზრდის რისკს, რომ შემცირდეს პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები (FDI) ან მრავალმხრივი დაფინანსების შემოდინება.
რისკები პოლიტიკის ჩარჩოსთვის:
პოლიტიკურმა დაძაბულობამ ასევე შეიძლება შეაფერხოს ან გაართულოს ისეთი რეფორმები, როგორიცაა საქართველოს ეროვნული ბანკის (სებ) დამოუკიდებლობის გაძლიერება ან სახელმწიფო საწარმოების რეფორმა. Fitch არ ელოდება IMF-ის პროგრამის აღდგენას, რაც შეასუსტებს საქართველოს მცირე, ღია და დოლარიზებული ეკონომიკის შესაძლებლობას, ეფექტიანად გაუმკლავდეს გარე შოკებს.
საერთაშორისო რეზერვების სუსტი დაფარვა:
საერთაშორისო რეზერვები ოქტომბერში თვის ჭრილში 13%-ით ($627,5 მლნ) დაეცა $4,1 მლრდ, რაც ეკვივალენტურია მხოლოდ 2.1 თვის მიმდინარე ანგარიშის გადახდების და ყველაზე დაბალი დონეა 2021 წლის პირველი კვარტლის შემდეგ. დიდი ვარდნა განპირობებული იყო სებ-ის მიერ $591 მილიონის ინტერვენციებით წინასაარჩევნოდ, სავარაუდოდ, ლარის კურსის დიდ ცვალებადობის ასაცილებლად და ასევე, კორპორაციებისგან სავალუტო მოთხოვნის ზრდის გამო. რეზერვები ნოემბრის ბოლოსთვის უმნიშვნელოდ გაიზარდა $4,12 მილიარდამდე.
პოლიტიკის პასუხი:
სებ-ის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა განაცხადა, რომ ნოემბერში მან $124,5 მილიონი შეიძინა, მაგრამ Fitch-ის აზრით, რეზერვების გაყიდვები არ არის გამორიცხული. დეკემბრის შუა რიცხვებიდან, ეროვნული ბანკი კომერციული ბანკებისთვის მინიმალურ სარეზერვო მოთხოვნებს 5 პროცენტული პუნქტით გაზრდის, რაც სავარაუდოდ გაზრდის სავალუტო რეზერვებს. Fitch ელოდება, რომ საერთაშორისო რეზერვები დარჩება უცვლელი 2025-26 წლების განმავლობაში და საკმარისი იქნება დაახლოებით 2.3 თვის მიმდინარე ანგარიშის გადახდების დასაფარად, მიმდინარე ანგარიშის მუდმივი დიდი დეფიციტის და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების უფრო სუსტი პერსპექტივის გათვალისწინებით.
