საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველო ელექტროენერგიის ტარიფის ზრდას უკავშირებს იმპორტით დაკავებულ იმ შუამავალ კომპანიებს, რომლებიც ყოფილ მაღალჩინოსნებს ეკუთვნით.
ყოფილი საჯარო მოხელეები, რომლებიც წინა წლებში მთავრობაში მაღალ თანამდებობებს იკავებდნენ, ფლობენ შუამავალ კომპანიებს, რომლებიც ელექტროენერგიის იმპორტს მოგების მიღების მიზნით ახორციელებენ, რაც ტარიფს ზრდის, – ასეთია არასამთავრობო ორგანიზაციის შეფასება, რომელსაც ელექტროენერგიის სექტორის კვლევის შემდეგ აკეთებს.
ცნობისთვის, ბოლო 10 წელიწადში საქართველოში ელექტროენერგიის ტარიფები საყოფაცხოვრებო მომხმარებლებისთვის 40%-ით გაიზარდა.
შუამავალი კომპანიები – ყოფილი მაღალჩინოსნებისა და რუსების საერთო ბიზნესი
აზერბაიჯანიდან ელექტროენერგიის იმპორტში შუამავლად ყოფილი პრემიერ-მინისტრის – ზურაბ ნოღაიდელის მიერ დაფუძნებული კომპანია Elgreen Holdings Incorporated არის ჩართული.
რუსეთიდან ელექტროენერგიის იმპორტში შუამავლად შპს ლუქს ენერჯი ტრეიდინგია ჩართული, რომლის 50.01% რუსულ ინტერ რაოს ეკუთვნის, ხოლო 49.99% საქართველოს ელექტროენერგეტიკული სისტემის კომერციული ოპერატორის (ესკო) ყოფილ გენერალურ დირექტორს – ვახტანგ ამბოკაძეს.
ვახტანგ ამბოკაძე ესკო-ს გენერალური დირექტორის თანამდებობის დატოვებიდან ერთ დღეში ინტერ რაო საქართველოს დირექტორი გახდა, რომლის ერთადერთი კლიენტი 2019-2020 წლებში ესკო იყო; არასამთავრობო ორგანიზაციის შეფასებით, ეს გარემოება, სავარაუდო კორუფციაზე მიანიშნებს.
ვახტანგ ამბოკაძის ინტერ რაო საქართველოს დირექტორად დანიშვნის შემთხვევა საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველოს 2019 წლის სტატიაში იყო მოყვანილი, როგორც ე.წ. „მბრუნავი კარის” შემთხვევა. „მბრუნავი კარი” საჯარო და კერძო სექტორებს შორის სამსახურებრივ გადაადგილებას ნიშნავს და ინტერესთა კონფლიქტს და კორუფციის რისკებს შეიძლება შეიცავდეს.
შპს ლუქს ენერჯი ტრეიდინგი ყოფილი შპს ინტერ რაო საქართველოა, რომელსაც სახელი 2022 წლის 28 ივნისიდან შეუცვალეს.
ლუქს ენერჯი ტრეიდინგის (ყოფილი ინტერ რაო საქართველო) 49.99%-ს შპს ლუქს ენერჯი ჰოლდინგი ფლობს, რომლის საბოლოო ბენეფიციარი ვახტანგ ამბოკაძეა, ხოლო 50.01%-ს რუსული ინტერ რაო (მისი ძირითადი წილის მფლობელი სს როსნეფტგაზი (26.37%) და სს ინტერ რაო კაპიტალი (28.89%) არიან, რომელთაც საბოლოო ბენეფიციარი რუსეთის მთავრობაა ფლობს.
2020 წლის ივლისიდან 2022 წლის 13 ივნისამდე ინტერ რაო საქართველოს 49.99%-ის მფლობელი ეი ვი ჯი ჰოლდინგის შვილობილი შპს ეი ვი ჯი ჯორჯია იყო. ეი ვი ჯი ჰოლდინგის მინდობილი პირი რატი ღვამბერიაა, ხოლო ეი ვი ჯი ჯორჯიას დირექტორი რატი ღვამბერიას და ხატია ღვამბერიაა.
თავის მხრივ, რატი ღვამბერია საქართველოს ეკონომიკის ყოფილ მინისტრთან და ამჟამად მეწარმე ივანე ჩხარტიშვილთან დაკავშირებული პირი და მისი ოჯახის მფლობელობაში არსებული რამდენიმე კომპანიის დირექტორია.
2022 წლის 13 ივნისს ეი ვი ჯი ჯორჯიას 100% წილი ვახტანგ ამბოკაძის კომპანიამ, ბლექ სი ენერჯი ტრეიდინგმა, იყიდა $100 000-ად. მესაკუთრის ცვლილებასთან ერთად ეი ვი ჯი ჯორჯიას სახელიც შეეცვალა და ახლა ლუქს ენერჯი ჰოლდინგი ჰქვია.
2019 წელს ელექტროენერგიის გადამყიდველ კომპანიებს არ ჰქონდათ მარჟის უფლება, ამიტომ ელექტროენერგიის სარეალიზაციო ფასი თვითღირებულებას უტოლდებოდა. 2020 წლის იანვარში სემეკის დადგენილებაში შესულმა ცვლილებამ კი ინტერ რაო საქართველოს საშუალება მისცა, იმპორტირებულ ელექტროენერგიაზე ტარიფი ფასნამატით დაეწესებინა. 2020-2021 წლებში ინტერ რაო საქართველომ ესკო-ს ელექტროენერგია 17%-იანი ფასნამატით (სხვაობა ამონაგებსა და ელექტროენერგიის თვითღირებულებას შორის) მიაწოდა.
საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველოს ესკო-მ მიაწოდა ინფორმაცია, რომ მიმდინარე წლის 30 იანვრის მდგომარეობით, ესკო-ს ლუქს ენერჯი ტრეიდინგთან (ყოფილი ინტერ რაო საქართველო) ხელშეკრულება აღარ ჰქონდა გაფორმებული. საინტერესოა, რომ 2022 წლის 8 აპრილს ესკო-მ საბითუმო ვაჭრობაში მონაწილედ სრულად ვახტანგ ამბოკაძის მფლობელობაში არსებული ბლექ სი ენერჯი ტრეიდინგი დაარეგისტრირა, როგორც ექსპორტიორი, იმპორტიორი და ელექტროენერგიის საბითუმო მიმწოდებელი. შესაძლოა, 2022 წლის გაზაფხულიდან რუსეთიდან ელექტროენერგიის იმპორტს და ტრანზიტს ყოფილი ინტერ რაო საქართველოს ნაცვლად ბლექ სი ენერჯი ტრეიდინგი ახორციელებს. აღნიშნული ინფორმაციის დაზუსტება მოგვიანებით იქნება შესაძლებელი, როდესაც კომპანიები წლიურ ფინანსურ ანგარიშგებებს გამოაქვეყნებენ.
ნოღაიდელის ბიზნესი
ელექტროენერგიით ვაჭრობაში ჩართული კიდევ ერთი კომპანია – შპს თბილისის საინვესტიციო ჯგუფი საქართველოს ყოფილ პრემიერ-მინისტრთან ზურაბ ნოღაიდელთან დაკავშირებული კომპანიაა. 2022 წლის მაისამდე ზურაბ ნოღაიდელი აღნიშნული კომპანიის სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი იყო. საბჭოს თავმჯდომარე სულხან პაპაშვილი იყო, რომელსაც 1998-2003 წლებში სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის უფროსი იყო. ამჟამად ამ კომპანიას ნოღაიდელის ბიზნეს პარტნიორი ზურაბ ანთელიძე მართავს. ზურაბ ანთელიძე ზურაბ ნოღაიდელის პრემიერობის პერიოდში საქართველოს საბაჟო დეპარტამენტის თავმჯდომარე იყო. შპს თბილისის საინვესტიციო ჯგუფი 2015 წლის ნოემბერში დაფუძნდა და შპს ელტრანზიტი ერქვა. კომპანიის დამფუძნებელი და 100%-იანი წილის მფლობელი ვლადიმერ პატარიძეა. ზურაბ ნოღაიდელი უცხოური კომპანიის – Elgreen Holdings Incorporated-ის დამფუძნებელიცაა, რომელიც 2016 წლიდან აზერბაიჯანიდან ელექტროენერგიის იმპორტში და ტრანზიტში შუამავლის როლს ასრულებს.
ის, რომ საქართველოში ბოლო წლებში ელექტროენერგიის იმპორტი შუამავალი კომპანიების მეშვეობით ხორციელდება, ბევრჯერ გახდა მედიის ინტერესის საგანი, რადგან შუამავალი ელექტროენერგიის იმპორტს მოგების მიღების მიზნით ახორციელებს, რაც ტარიფს ზრდის. მიუხედავად ჩვენი ინტერესისა და მიმართვისა, შესაბამისი სახელმწიფო უწყებებისგან პასუხგაუცემელია კითხვა, რატომ გაჩნდა ამ პროცესში შუამავლების ჩართვის აუცილებლობა.
ელექტროენერგიით ვაჭრობასა და მიწოდებაში ჩართულია კომპანია სს თელასი, რომლის 75%-ს რუსული ინტერ რაო ფლობს, ხოლო 25%-ს შპს ბესტ ენერჯი გრუპი. ბესტ ენერჯი გრუპის 100% წილის მფლობელი საქართველოს მოქალაქე ხვიჩა მაქაცარიაა. რეგიონებში ელექტროენერგიის მიმწოდებელი ენერგო-პრო ჯორჯია კი ჩეხური კომპანიაა, რომლის საბოლოო ბენეფიციარი ჩეხეთის მოქალაქე იარომირ ტესარია.
